Eieren uitbroeden; de handleiding!

Kippeneieren uitbroeden met een broedmachine of onder een kip? Hoe gaat dat in zijn werk? En wat kun je doen om een grotere uitkomst te krijgen? In dit artikel lees je de basis of het uitbroeden van pluimvee eieren. Lees de broedgids, de complete handleiding om succes bij het broeden te garanderen!

De basis van het eieren uitbroeden

Kippeneieren uitbroeden is één van de leukste dingen van de kippen hobby. Als alles goed gaat heb je in 21 dagen lieve en schattige kuikentjes rondlopen. Het is geweldig om te zien hoe je vanuit niks een ei, een kuiken, ziet opgroeien. Eenden, kwartels en ganzen hebben andere broedtijden. Deze kun je terugvinden in de broedgids. Kuikens van pluimvee hebben warmte nodig om te groeien. Daarom kun je de eieren het beste in de lente en zomer uitbroeden. Laten we bij het begin beginnen.

Broedeieren verzamelen en bewaren

In de broedperiode leggen de meeste pluimvee soorten één ei per dag. Als ze bevrucht zijn door een haan noemen we het een broedeieren. Wil je de eieren uitbroeden dan is belangrijk om de broedeieren op de juiste manier te bewaren om de vruchtbaarheid te behouden. Na 10 dagen neemt de vruchtbaarheid aanzienlijk af en het is dan ook belangrijk dat de eieren na de leg zo snel mogelijk uitgebroed worden. Bewaar de eieren in een koele omgeving met een temperatuur van 10 graden Celsius. Zorg ervoor dat de luchtvochtigheid tussen de 55-70% is, dit voorkomt waterverlies in het ei. Keer de eieren twee keer per dag om de dooier zwevende te houden. 

Eierrekken en eierdozen

Om te voorkomen dat de broedeieren wegrollen en stuk gaan, kan je het beste gebruik maken van eierrekken of eierendozen. Hier passen de eieren goed in en hebben ze extra bescherming. Met name voor het vervoeren van de broedeieren is dit een echte aanrader!

Een broedmachine of onder een kip?

Eieren uitbroeden kan met een broedmachine of door de kip zelf. Enkele rassen die snel broeds worden zijn zijdehoenders, Cochin krielen en Wyandotte krielen. Er zijn ook rassen die niet zo goed zijn in het uitbroeden van eieren, sommige kippenrassen worden niet broeds of verlaten het nest te vroeg. Leghybrides worden zelden broeds en ook landhoeders hebben deze eigenschap. Hiervoor, en om meer eieren tegelijk uit te broeden zijn er broedmachines ontwikkeld. Een goede broedmachine geeft hoge betrouwbaarheid in het succesvol uitbroeden van eieren. Je hebt hierdoor twee opties:

1. Eieren door de hen laten uitbroeden
2. Eieren uitbroeden met een broedmachine

Eieren door de hen laten uitbroeden

Zodra een hen (een vrouwtje) klaar is om te broeden, dan wordt ze broeds. Een broedse kip blijft overdag op het nest zitten, zet haar veren op als er een hand in de buurt komt en kan een knorrig geluid maken. Als een van de hennen broeds is geworden kun je die het beste uit het kippenhok halen zodat ze in alle rust kan broeden en de andere dames geen nieuwe eieren aan het nest toevoegen. Broedse kippen hebben een sterk ruikende ontlasting.

Alleen bevruchte eieren kunnen uitgebroed worden. Hiervoor heb je een haan nodig. Heb je geen haan, dan kun je bijvoorbeeld broedeieren kopen op Marktplaats of bij een hobbyfokker. Kippenhuis.nl verkoopt geen kippen of broedeieren. Wel alle andere benodigdheden om succesvol te broeden.

Tips voor bij het eieren uitbroeden door de hen

• Als ondergrond voor het nest kun je een uitgestoken plak gras nemen, dit zorgt voor de noodzakelijke vochtigheid voor de eieren.
• Gebruik nep eieren om te controleren of de kip echt broeds is. Als de kip 2 dagen op de nep eieren heeft gebroed kun je deze vervangen door echte eieren. Afhankelijk van de maat van de eieren en de hen kunnen dit er 7 tot 11 zijn.
• Een oneven aantal eieren geeft het beste resultaat. Dit komt omdat de kip de eieren onder het borstbeen omrolt. Dit borstbeen heeft een ovale vorm en zorg voor een gelijke verdeling.

Kuikens van moeder kip

Het uitbroeden van kippeneieren duurt 21 dagen. Na uitkomst zullen de eerste kuikens zich binnen 24 uur laten zien. Plaats de kloek (kip met kuikens) in een eigen hok zonder zitstok en legnest, maar met voldoende water en kuikenvoer. De nieuwe moeder doet de rest.

Eieren uitbroeden met een broedmachine

Broedmachines zijn ontwikkeld om het broedproces van de kippen na te bootsen. Met de broedmachine kan je de juiste luchtvochtigheid en temperatuur instellen om kippeneieren en van ander pluimvee uit te broeden. Er zijn broedmachines die de eieren automatisch voor je keren en broedmachines waar dit handmatig dient te gebeuren. De eieren moet namelijk minimaal twee keer per dag gedraaid worden. Enkele voorbeelden zijn:

Hoe werkt een broedmachine

Voor het uitbroeden van eieren zijn er drie factoren waar je rekening mee dient te houden om een succesvolle uitkomst te garanderen. Dit zijn:

1. De temperatuur
2. De luchtvochtigheid
3. Het keren van de eieren

1. Elke broedmachine heeft een thermostaat die de temperatuur regelt. Samen met een thermometer kun je de temperatuur in de gaten houden en op de juiste hoogte afstellen welke nodig is voor het type eieren dat je wilt uitbroeden. Dit is daarom de basis. Met name voor zelfbouw broedmachines is het belangrijk dat deze onderdelen erin gebouwd worden.

2. Door de juiste luchtvochtigheid kan de luchtkamer in het ei groeien. Dit hebben de kuikens nodig om de eierschaal te kunnen aanpikken. Is de luchtkamer niet groot genoeg, dan zullen de kuikens sterven in het ei. Voor de eerste 18 dagen adviseren wij een luchtvochtigheid van 40-50% en voor de laatste 3 dagen een luchtvochtigheid van 70%. De luchtvochtigheid meet je met een hygrometer.

3. In de eerste 18 dagen van het broeden moeten de eieren minimaal twee keer per dag gedraaid worden. Sommige machines hebben een keerautomaat, dan wordt dit voor je gedaan. Doe je het met de hand, zorg dan dat je op het ei met potlood een kruisje zet en op de andere kant een nulletje. Het is dan gemakkelijk te zien of alle eieren gekeerd zijn.

Aan de slag met broeden

Voordat je gaat broeden met een broedmachine, wil je zeker weten dat de broedmachine goed werkt en stabiel is. Zet minimaal 48 uur voor het inleggen van de eieren de broedmachine aan. De juiste waarde hangt af van het type machine, het ras en persoonlijke ervaring. Om te beginnen stel je de machine met een ventilator af op 37,5 graden Celsius of een broedmachines met stilstaande lucht op 37,7 graden Celsius. De luchtvochtigheid stel je af op 40-55%. Voor fazanten, kwartels, ganzen of eendeneieren zijn deze temperaturen iets anders. In de Broedgids staat een complete tabel met alle verschillende benodigde waardes per vogel.

• Eieren inleggen
  Als de broedmachine goed is afgesteld en stabiel is, kun je de eieren inleggen. Als je geen eigen kippen hebt, kun je broedeieren van hobbyfokkers kopen of op Marktplaats. Vuile en gekneusde eieren adviseren we om niet in te leggen, de kans op zwakke kippen is hierdoor namelijk groot.

• Eieren schouwen
  Op dag 5-7 controleren we of de eieren bevrucht zijn. Door met een schouwlamp in de eieren te schijnen kun je zien of er zich wat in het ei ontwikkelt. De ontwikkeling van het kuiken begint met een puntje die zichtbaar wordt, later komen hier bloedvaten bij. Eieren die niet bevrucht zijn haal je uit de broedmachine. Ook gebruik je de schouwlamp later in het proces om de groei van de luchtkamer te volgen. Straks meer.

• Gereed maken voor uitkomst
  Op dag 19 moet de luchtvochtigheid omhoog. Ook keren we de eieren niet meer zodat de kuikens in alle rust kunnen uitkomen. Op dag 20/21 worden de eieren aangepikt door de kuikens en komen ze uit. Help de kuikens niet als het niet lukt, dit worden zwakke dieren. Het is erg zielig maar het is uiteindelijk beter voor de dieren zelf.

Een schouwlamp kiezen voor het eieren schouwen

Eieren schouwen kan lastig zijn voor de beginner en het is daarom ook belangrijk dat de juiste schouwlamp hiervoor wordt aangeschaft. Elke schouwlamp heeft wel zijn eigen voordelen. Kies een lekker in de handliggend lamp met het lieft een rubberring. Hiermee sluit die goed op het ei waardoor er geen licht in je oog schijnt. Ook is dan de inhoud van het ei veel beter zichtbaar.